Kontynuujemy naszą wędrówkę po miejscowościach Żuław Wiślanych. Dzisiaj Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK, przybliża historię i ciekawostki związane ze wsią Jezioro i Markusy.
Skąd wzięła się nazwa wsi? Osadnicy, którzy przyjechali tutaj po zakończeniu II wojny światowej, zastali zalane tereny wskutek wysadzenia wałów przez wycofujące się wojska niemieckie. Sądzili, że to skraj jeziora Druzno i dlatego nadali tej okolicy nazwę Jezioro. Do 1945 roku wieś nosiła nazwę Thiendorf.
O tych terenach pierwsze wzmianki pochodzą z XVI wieku. Osiedlili się tu mennonici, którzy nazywali to miejsce kongregacją Kleinwerder.
We wsi w połowie XIX w. pobudowano murowany kościół menonicki, stanął w miejscu poprzedniej dawnej świątyni o konstrukcji drewnianej. Podział grup menonickich po powodzi w 1888 r. spowodował powstanie wspólnej gminy wyznaniowej Jeziora i Markus (Thiensdorf i Markushof).
Po drugiej wojnie światowej i opuszczeniu tych terenów przez dotychczasowych mieszkańców, budynek świątyni był wykorzystywany jako magazyn zbożowy. Obecnie stoi pusty. Obok świątyni są ślady po dawnym cmentarzu menonickim.
Innym budynkiem sakralnym jest kościół katolicki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Do 1945 r. był świątynią ewangelicką, powstał u schyłku XIX w. jako budowla murowana. Poprzedzały go świątynie o konstrukcji drewnianej. Pierwsza powstała w 1631 r., uległa zniszczeniu wskutek pożaru. Kolejne świątynie uległe zniszczeniu w XVIII w., a także podczas powodzi w 1888 r.
We wnętrzu znajduje się wyposażenie sięgające XVI w. Wśród nich kazalnica – najstarsza i najpiękniejsza na Żuławach i Wysoczyźnie Elbląskiej, oprócz zdobień posiada napisy w języku holenderskim. Prospekt organowy pochodzi z 1754 r., był wykonany w warsztacie Mateusza Obucha.
Na dziedzińcu świątyni zachował się pomnik upamiętniający poległych parafian w czasie I wojny światowej, na tablicach wymieniono ich nazwiska. Pomnik powstał w latach 20. XX w. W pobliżu znajduje się pozostałość dawnego cmentarza ewangelickiego.
We wsi znajduje się też zabytek techniki - most zwodzony łączący oba brzegi rzeki Tiny. Powstał w 1895 r., był podnoszony ręcznie. Jego długość wynosi prawie 40 m. Opiera się na filarach oraz przyczółkach murowanych z kamienia. Obecnie nie jest otwierany.
Markusy
Wieś i siedziba gminy w powiecie elbląskim. Do 1945 r. nazywana Markushof, Merkelshof lub Marcushoff. W 1363 r. powstał tu dwór, przy nim istniała kaplica.
Pod koniec XVI w osiedlili się w miejscowości osadnicy określani jako olendrzy. Tereny te często nawiedzały powodzie: największe w 1681 r.. 1737 oraz w 1888 r. Wtedy to został uszkodzony miejscowy kościół pobudowany w 1865 r. Najstarszym zachowanym zabytkiem jest dom z 1789 r.
