Prosto z Brukseli: Piotr Serafin, komisarz UE, o elbląskim porcie i unijnej integracji

Rafał Gruchalski: - Panie Komisarzu, Elbląg w ostatnich tygodniach otrzymał z Brukseli bardzo dobrą wiadomość o odblokowaniu prawie 40 mln euro na rozwój portu. Władze regionu i miasta tłumaczyły nam, że udało przekonać się Komisję Europejską, bo decydowały względy środowiskowe i ekonomiczne. Tu w Brukseli słyszymy, że znaczenie miał także aspekt wojskowy...

Piotr Serafin, komisarz ds. budżetu w Komisji Europejskiej: – Nie jestem osobą, którą podejmowała decyzję w tej sprawie. To raczej pytanie do pana Fitto, wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej, odpowiedzialnego za politykę regionalną.

Ale oczywiście infrastruktura portowa w Elblągu może być istotna również z punktu widzenia bezpieczeństwa. Jakie by nie były powody, liczy się efekt. A tego pozytywnego finału dla Elbląga by nie było, gdyby nie bardzo dobra współpraca przy tym projekcie między samorządem miasta i regionu, ministerstwami oraz rządem z europosłem Protasem, który działał zarówno w Polsce, jak i w Brukseli.

- Czy może nam pan nakreślić dalszy scenariusz w tej sprawie? Co się będzie działo z tymi pieniędzmi na port?

- Na poziomie narodowym zapadła decyzja, że zmieniamy program regionalny dla województwa warmińsko-mazurskiego. I na to jest zgoda Komisji Europejskiej. Kolejne kroki w tej sprawie to realizacja tego programu, do którego osoby odpowiedzialne za ten konkretny projekt będą musiały złożyć odpowiednie projekty.

- Martwi Pana wynik ostatnich badań opinii społecznej w poszczególnych krajach Unii, z których wynika, że w Polsce rośnie odsetek osób, które chcą wystąpienia naszego kraju z Unii Europejskiej? To już 25 procent ankietowanych, nigdy wcześniej takiego wyniku nie było...

- Oczywiście jestem tym szczerze zmartwiony, bo nie mam wątpliwości, że wyjście Polski z Unii Europejskiej byłoby dla nas wielką narodową tragedią. Urodziłem się za żelazną kurtyną i doskonale pamiętam, jak wyglądało życie w PRL-u.

Nie chodzi tylko o fundusze unijne, z których oczywiście Polska przez te 21 lat bardzo mocno skorzystała, ale przede wszystkim o dostęp do wspólnego rynku. Wystarczy spojrzeć na dane dotyczące wymiany towarów rolno-spożywczych, wzrost od 2004 do 2024 roku jest dziesięciokrotny! Gdybyśmy wyszli z Unii Europejskiej, nie mielibyśmy dostępu do tych rynków, a od tego zależą setki tysięcy miejsc pracy. Drugi wymiar to kwestia bezpieczeństwa, Polska nie może istnieć w szarej strefie między Zachodem a Rosją. Gdy słyszę zwolenników takiej argumentacji, burzy się we mnie krew.

Byłem bezpośrednim świadkiem Brexitu. Widziałem, jak politycy mogą wygenerować tragedię dla swojego kraju. Zwolennicy Brexitu obiecywali, że pieniądze odprowadzane do budżetu Unii zostaną przeznaczy na narodowy fundusz zdrowia, że będzie więcej środków na leczenie, że kolejki do lekarzy się zmniejszą, a migracja jest skutkiem unijnej polityki. I co mają dzisiaj? Zerowy wzrost gospodarczy, ograniczony dostęp do rynków europejskich, a system ochrony zdrowia w dużo gorszym stanie.

- Jakie są Pana przewidywania, kiedy Polska stanie się płatnikiem netto w Unii Europejskiej? Na pewno nie będzie nim do 2034 roku, bo nie zakłada tego najbliższa perspektywa finansowa. A co dalej?

- Nie wiem, kiedy to nastąpi. Pamiętajmy jednak o tym, że w 2004 roku, gdy przystępowaliśmy do Unii, polski PKB wynosił około 50 procent średniej unijnej. W 2024 roku to było już 80 procent. Przez 21 lat Polska miała i nadal ma największą kopertę narodową z Funduszu Spójności. Oczywiście im Polska będzie bogatsza i im bliżej będziemy unijnej średniej, tym mniejsze znaczenie będzie miała dla nas Polityka Spójności jako główne źródło transferów z Unii Europejskiej.

Założenie Polityki Spójności, której Polska jest jednym z głównych beneficjentów, jest takie, by wszystkie regiony i kraje z niej korzystały, ale z różną intensywnością. Jeśli pod względem poziomu zamożności zbliżymy się do najbardziej rozwiniętych państw Europy Zachodniej, to nie będziemy już zajmować czołowych miejsc wśród beneficjentów. To jest oczywiste. Co nie znaczy, że nie będziemy mogli korzystać z budżetu europejskiej w inny sposób.

Proszę zwrócić uwagę, że już w najbliższej perspektywie finansowej na lata 2028-34 zmienia się struktura budżetu UE. Wzrosną na przykład nakłady na projekty infrastrukturalne w transporcie, z których Polska również korzysta. Będą też większe nakłady na programy badawczo-rozwojowe, takie jak „Horyzont”, z których Polska wciąż korzysta w ograniczonym stopniu. Ale jest czas, by się tego nauczyć, ponieważ innowacyjność będzie kluczowa dla dalszego rozwoju.. Jedno jest natomiast pewne: przez co najmniej kolejną dekadę Polska nadal będzie więcej otrzymywać z budżetu Unii Europejskiej niż do niego wpłacać.